Helikopter Ebeveyn’im

Çocuğun karnı ağrıdığında “karnımız ağrıyor” der, çocuğunun yarın sınav varsa “sınavımız var” der. Oysa ki, karın ağrısı sadece ve sadece çocuğa aittir. Özellikle anne baba fark edemez..

Helikopter ebeveynlik; çocuklarıyla aşırı derecede ilgili olan, çocuk odaklı yaşayan, çocuğu için planlar yapan, çocuklarına fazlaca yardım eden, onlar yerine program yapan, yöneten ve müdahale eden ve mükemmeliyetçi olan anne babanın tutumlarını ifade eden kavramdır.

Helikopter ebeveyn tutumuna sahip anne-babalar, bebekliğinden itibaren üstüne titrediği çocuğunu yürümeye başladığında da gölge gibi takip ederler, neredeyse düşmesine fırsat vermeyecek kadar çocuklarının yakınında durmayı seçen ebeveynler aşırı koruyucu tutumlarını burada da ortaya koymaktadırlar.

Helikopter ebeveyn tutumuna sahip anne-babalar iletişim kurarken genellikle “Biz bugün piyano çaldık”, “Bugün okulda yıldız aldık” gibi çoğul özne kullanarak çocukları adına konuşmayı tercih ederler. Kurdukları iletişimin içeriğinde aslında sadece çocuktan bekledikleri ideal davranışlar, sorumluluklar, beklentiler ve öneriler vardır. Helikopter ebeveynlerin sahip olduğu bu tutumların sebebinin; kendi hayatlarında hayal ettikleri başarıya ulaşamadıkları için bunu çocukları üzerinden gerçekleştirmeye çalıştıkları ve kendi egoları olduğu bilinmektedir. Ebeveynlerin aşırı müdahaleci yaklaşımlarının başlıca nedenleri; geç yaşta anne baba olma, başarısızlık korkusu, demografik değişimler, toplum yapısındaki değişimlere bağlı olarak ebeveynlerin çocuklarının güvenliği konusunda endişe duymaları, teknolojik gelişmelere bağlı olarak çocukları takip etmenin daha kolay hale gelmesi, anne babaların birbirlerini modelleyerek benzer tutumları benimsemeleri olarak gösterilebilir.

Helikopter Ebeveyn Tutumunun Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri

Hayatları ebeveynleri tarafından yönetilen, onlara her anlamda bağımlı olan, sorunları anne-babaları tarafından çözülen bireylerin diğer insanlarla kurdukları ilişkilerde de değerli ötekilere bağımlı oldukları görülmüştür. Karşılaştıkları sorunların çözülmesi, ilgi gösterilmesi, davranışların onaylanması, gereksinimlerinin giderilmesi hususunda hayatlarındaki önemli ötekilere güvenirler, çünkü yetiştirildikleri anne-baba tutumları sonucunda duygusal istikrarı sağlayamamış ve hayatla başa çıkma becerilerini geliştirememişlerdir. Bu durum onları kırılgan, kaygı seviyesi yüksek ve depresyona yatkın kişiler haline getirebilir.

Helikopter ebeveyn tarafından büyütülen çocukların okul hayatlarında yaşadıkları kaygı seviyesinin daha yüksek olmaktadır. Çocuklarının tüm hareketlerini programlayan ebeveynlerin, bireyde bağımlı olma hissini ve akademik başarı kaygısını arttırmaktadır.

Çocuklarını her alanda başarılı bir şekilde eğitmeye çalışan helikopter ebeveynler, bunu gerçekleştirebilmek için onları çeşitli kurs ve özel derslere göndermeyi tercih ederler. Bu tercihlerini çocuklarına katkı sağlamak ve onları mutlu etmek için yaptıklarını belirtseler de, bu kursların çocukların becerisini yansıtmadığı için başarısızlık korkusu ve kaygı oluşmasına neden olmakta; çocukların tercihleri dışında gönderildikleri ve yoğunluklarının artması sebebi ile sosyal hayatlarına daha az zaman ayırmak durumunda kaldıkları için motivasyon kaybına neden olmaktadır.

Bireyde oluşan yetersizlik hissi beraberinde depresyon, yaşamdan zevk almama, kaygı ve psikolojik açıdan iyi olmama gibi sonuçlar meydana getirmektedir.

Helikopter ebeveyn tarafından büyütülmüş çocukların sorunlarla baş etme ve zaman yönetimi gibi konularda da yetersizlik hissi yaşamaktadır.

Bu durum, çocuklarda özgüven ve özsaygı eksikliği, düşük yaratıcılık, empati kuramama, kaygılı olma şeklinde kendini göstermektedir. Helikopter ebeveynlerin aşırı korumacı davranışlarının altında yatan sebep, çocuklarının yardıma muhtaç oldukları ve ancak yardım gördükleri zaman rekabetlerle dolu acımasız dünyada başarıya ulaşabileceklerine olan inanışlarıdır. Bu durum ailelerin kendi yapmak isteyip de yapamadıkları becerileri ya da çocukları için prestij sağlayacak eğitimleri tercih ettikleri şeklinde yorumlanmaktadır.

Ebeveynlerin bu tutumları kısa dönemde destekleyici olsada çocuklara fizyolojik ve psikolojik sorunlar çıkarmaktadır. Yaşadığı sorunlar ve bunalımlar neticesinde çocuğun ebeveyni ile bağını kopardığı, ciddi ilişki çıkmazlarının yaşandığı da gözlemlenmektedir.

Helikopter Ebeveynler, çocuklarını yetiştirdikleri süre boyunca onların karar verme mekanizmalarını ellerinden aldıkları için çocukların sorunlar karşısında baş etme yolları geliştirmelerini de engellemiş olurlar. Buna bağlı olarak özgüven ve öz yeterlilik konusunda sıkıntı yaşayacak olan bireyler psikolojik sorunlara da direnç göstermekte zorlanırlar.

Bu zorluklarla baş edemeyen bireylerin ise kaygı bozukluğu, depresyon ve alkol kullanımı gibi sorunlara daha yatkın oldukları gözlemlenmiştir. Bu durum okul hayatında da derse katılımda düşüş ve özgüven eksikliği olarak görülmektedir.

Kimya ÇİFTÇİ DUMLU

Sosyolog & Aile Danışmanı / Koç Eğitimci